Mở đầu
Hiện nay chúng ta đang bước vào một thời kỳ phát triển vượt bậc về công nghệ, một thế giới phẳng, danh giới giữa các Đất nước – Dân tộc – Vùng miền đang có xu thế mờ dần và có sự giao lưu văn hoá cũng như ngôn ngữ rất mạnh mẽ.
Thế nào là học tiếng anh thuận theo tự nhiên?
Chúng ta chỉ cần hiểu một cách đơn giản học tiếng Anh theo tự nhiên là học theo cách mà một đưa trẻ bản ngữ của bất kỳ ngôn ngữ nào nói chung, tiếng Anh nói riêng đang diễn ra. Ngôn ngữ hình thành và phát triển một cách tự nhiên theo lộ trình tự nhiên cho tới khi đứa trẻ tới trường và áp dụng phương pháp lớp học. Nhưng đối với những đất nước mà tiếng Anh được coi là môn ngoại ngữ thì việc học sẽ có những điều chỉnh linh hoạt phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh, văn hoá, sự đáp ứng của công nghệ trong mỗi thời kỳ.
Nội dung
Quá trình phát triển một ngôn ngữ ở trẻ
Nhà nghiên cứu song ngữ Albert Costa (người Tây Ban Nha) cho biết một đứa trẻ từ khi 16-20 tháng trong bụng mẹ đã có khả năng nghe những âm thanh từ bên ngoài, chỉ vài giờ sinh ra chúng có thể xác định sự thay đổi của ngôn ngữ, đến 4-6 tháng tuổi chúng có thể phân biệt được hai ngôn ngữ từ miệng của người nói, đến 8 tháng tuổi chúng quan sát những chuyển động khớp của môi chúng có thể phân biệt giữa hai ngôn ngữ mà thậm trí chúng chưa từng tiếp xúc. Trẻ em học ngôn ngữ bằng cả hai bán cầu đại não khác với người lớn chỉ học một bán cầu đại não do vậy trẻ em học ngoại ngữ sớm sẽ rất hiệu quả. Trẻ em học ngoại ngữ bằng tiềm thức là chính, còn người lớn thì học bằng ý thức là chính do vậy trẻ em ghi nhớ rất sâu, rất hiệu quả.
Một đứa trẻ sống trong một môi trường bản ngữ chúng bắt đầu được nghe từ khi trong bụng mẹ, đến khi chúng 2 tuổi bắt đầu bập bẹ tập nói, phải 3-4 tuổi chúng mới có khả năng nói nhiều và rõ câu từ. Khi lên 5 tuổi chúng bắt đầu được học chữ và phát triển các kỹ năng ngôn ngữ còn lại. Một đứa trẻ bình thường để hoàn thiện một ngôn ngữ mẹ đẻ chúng phải trải qua một quá trình phát triển tự nhiên và qua trường lớp đến khi chúng 8 tuổi là có thể biết đủ bốn kỹ năng nghe – nói – đọc – viết.
Quá trình học song ngữ tự nhiên
Để có được một phương pháp học song ngữ tự nhiên thông qua việc hiểu biết về quá trình phát triển ngôn ngữ mẹ đẻ thì cần có sự vận dụng sáng tạo để tạo ra một phương pháp phù hợp và tối ưu hiệu quả.
Vậy điều quan trọng làm sao để chúng ta tạo được một môi trường song ngữ khi chúng ta không ở nước họ? Rất may mắn hiện nay chúng ta đang sống trong một thế giới phẳng, công nghệ phát triển là công cụ giúp ích rất nhiều cho việc tạo môi trường ảo ngoại ngữ giúp cho mọi người được sống trong môi trường âm thanh tiếng Anh qua các thiết bị loa đài, môi trường âm thanh và ngữ cảnh ảo thông qua thiết bị ghi hình, môi trường học tập Online trực tiếp với giáo viên bản ngữ, cha mẹ biết tiếng Anh giao tiếp với con hàng ngày, hoặc những gia đình có điều kiện cho con học tại trung tâm có giáo viên bản ngữ dạy trực tiếp…Đó là tất cả những điều kiện cần thiết để giúp cho việc học tiếng Anh trở nên dễ dàng hơn, thuận tiện hơn. Một điều quan trọng, mặc dù chúng ta có thể tạo ra được một môi trường như vậy nhưng phải đáp ứng được các yếu tố về thời gian dành cho tiếng anh mỗi ngày như thế nào cho giống người bản ngữ, phương pháp, lộ trình thực hiện và học liệu cụ thể thế nào cho hiệu quả?
· Với trẻ nhỏ 0-1 tuổi chỉ nên nghe tiếng anh giúp trẻ có được cảm thụ phần phi ngữ nghĩa của ngôn ngữ.
· Với trẻ nhỏ 2-3-4 tuổi nên cho xem nghe, nghe nói lại, giao tiếp nhiều (nếu có điều kiện) sao cho đảm bảo được số thời gian tương đương một đứa trẻ bản ngữ đã dùng tiếng anh thì sẽ tạo điều kiện thuận lợi sau này cho trẻ học tiếng Anh không gặp khó khăn. Khả năng ngôn ngữ của mỗi đứa trẻ khác nhau phụ thuộc vào việc hỗ trợ của cha mẹ trong việc tìm hiểu cho con học. Nếu có sự hỗ trợ tốt từ cha mẹ các bạn ở Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được trình độ tương đương thậm trí còn hơn các bạn ở bản ngữ.
· Với trẻ 5-6 tuổi bắt đầu cho các con học Phonic, đọc và nghe nhiều, luyện tô chữ viết chữ để tích luỹ. Nếu bạn nào không có điều kiện đến trung tâm, trường lớp song ngữ thì có thể dùng thiết bị xem nghe, tuy khả năng phản xạ không tốt bằng những bạn có môi trường giao tiếp nhưng chúng ta cứ kiên trì tích luỹ với sự hỗ trợ của cha mẹ thì sẽ đạt được kết quả tốt. Việc xem nghe, đọc cần lưu ý khi sử dụng thiết bị điện tử để cân đối thời gian xem bảo vệ đôi mắt cho trẻ. Còn lại chúng ta cứ thực hiện xem 2-3 lần thì cho nghe đài lại nội dung đã xem thường xuyên sẽ hiệu quả. Nếu có điều kiện cha mẹ tăng cường cho con giao tiếp với người nói tiếng Anh để tăng phản xạ và kỹ năng nghe nói thông thạo.
· Với trẻ 7-8-9-10 tuổi các con có khả năng nghe – nói – đọc – viết thì vẫn duy trì nạp kiến thức bằng cách tăng cường đọc, nghe để tăng vốn từ vựng, tăng hiểu biết, nhớ từ vựng và cách sử dụng từ, cụm từ tự nhiên giống như trẻ bản ngữ mà không cần quan tâm đến cấu trúc và ngữ pháp. Kỹ năng nói tuỳ theo điều kiện sẽ có thể áp dụng tương tác một chiều hoặc tương tác hai chiều để rèn luyện. Kỹ năng viết thì bắt đầu từ việc làm bài tập viết, nhìn viết lại, nghe viết lại. Các kỹ năng cần được thực hiện nhiều lần thì mới ghi nhớ sâu. Đối với việc học Toán song ngữ thì giai đoạn này chưa cần thiết vì các kiến thức về Toán thì các con học trên lớp khá ổn rồi, chỉ có những nội dung câu dẫn bằng tiếng Anh thì sau này các con sẽ bổ sung sau. Với những bạn có mục tiêu lớn hơn thì khi lên 9-10 tuổi có thể song song làm toán tiếng Anh hoặc phát triển đều tất cả các kỹ năng để đạt được kết quả đồng đều.
· Với trẻ 11-12-13-14 tuổi vẫn duy trì học sách tiếng Anh nhưng ở trình độ thấp hơn sách tiếng Việt 1-3 lớp tuỳ theo năng lực của các bạn. Ví dụ các bạn học lớp 6 có thể học sách tiếng anh grade 3-5 để việc học phù hợp kiến thức, dễ dàng và đỡ áp lực hơn. Khi các con đạt được tâm này thì khả năng tự học các con đã rất tốt cha mẹ cũng đỡ vất vả, cứ tiếp tục duy trì thì trình độ tiếng Anh của các con sẽ rất tốt không kém gì học sinh bản ngữ thậm trí sẽ có nhưng bạn còn giỏi hơn.
Trên đây là phương pháp áp dụng học tiếng Anh cho trẻ bắt đầu từ sớm, nhưng có rất nhiều trẻ tiếp cận tiếng Anh ở lứa tuổi lớn hơn và việc tích luỹ tiếng Anh nó sẽ khác nhau do vậy cần có sự điều chỉnh cho từng trường hợp cụ thể. Đương nhiên bạn nào đi từ sớm sẽ thuận lợi hơn về thời gian, lộ trình, tích luỹ còn bạn nào học muộn thì thời gian tích luỹ giảm và thời gian dành cho việc học sau này sẽ khó hơn do lớn thì các bé đều phải tới trường học nhiều môn học khác. Những dù học ở tuổi nào thì vấn đề nhiều cha mẹ sẽ quan tâm làm sao thu xếp được thời gian để tiến hành song ngữ cho con vì con đâu chỉ có học mỗi tiếng Anh, con còn học môn văn hoá ở trường, còn học các môn năng khiếu…? Nhìn chung cha mẹ cần xác định điều kiện, hoàn cảnh và mục tiêu để đưa ra được một lộ trình và sắp xếp thời gian hợp lý kèm theo sự kiện trì duy trì đều đặn thì đều thành công nó chỉ là nhanh hay chậm mà thôi.
Lời khuyên
Đối với nhưng bạn đã tới trường học nhất là từ cấp 1 trở đi thì quỹ thời gian rất là hạn hẹp. Ngoài học văn hoá trên lớp, tối nhiều bạn phải học thêm, làm bài tập, học năng khiếu…cha mẹ sẽ rất khó thu xếp thời gian cho việc học tiếng Anh.
Đầu tiên cha mẹ cần xác định mục tiêu học tiếng anh rõ ràng, mục tiêu cho môn học khác, mục tiêu môn năng khiếu để dành thời gian ưu tiên cho cái nào trước cái nào sau. Còn riêng tiếng Anh thì cần có sự duỳ trì đều đặn càng nhiều thời gian càng tốt, thời gian dành cho việc học tiếng Anh tỷ lệ thuận với hiệu quả và thành tích đạt được.
Có một khoảng thời gian cực kỳ quan trọng để cha mẹ có thể tận dụng thu xếp thời gian cho cả một năm đó là dịp hè. Thường các con cấp 1 chỉ học chủ yếu Toán và Tiếng việt còn các môn khác học vẫn nhẹ nhàng, học trên lớp có thể đạt yêu cầu. Vậy tận dụng dịp hè cha mẹ cho con làm Toán 2-3 vòng (mục đích làm cho vỡ dần kiến thúc) và học tiếng Việt những sách cơ bản và một chút nâng cao để các con hiểu khoảng 60-80% kiến thức cả năm trước, chủ yếu mất thời gian nhiều ở môn Toán. Còn lại những kiến thức khó, con chưa hiểu hết thì vào năm học cô giảng thêm con sẽ hiểu và làm bổ sung là ok. Một ngày hè chỉ cần các con bỏ ra một buổi trong ngày thì làm một tuần bằng các con học cả tháng trên lớp, trong 3 tháng hè các con có thể làm được 2-3 vòng đủ dùng cho cả năm học. Như vậy khi vào năm học các con chỉ cần tranh thủ là có thể hoàn thành tất cả trên lớp mà không cần làm bài tập ở nhà, hoặc có làm thì cũng rất nhanh, còn lại thời gian để đầu tư cho học tiếng Anh. Trong năm học thì cha mẹ cũng có thể tận dụng thời gian cuối tuần nghỉ hai ngày để các con tăng cường tiếng Anh. Riêng việc nghe tiếng anh thì cha mẹ có thể tận dụng nghe đi trên đường, khi làm các hoạt động sinh hoạt hàng ngày cứ mở ra nghe, khi ngủ nghe khoảng 30 phút thì tắt, sáng dạy mở nghe…thì sẽ đảm bảo được thời lượng cho việc học tiếng Anh.
Biên tập: Edu Việt
